Ο πρωτοπόρος Παύλος Δαμαλάς

Λινάρδος Πέτρος Ν.

ΟΙ ΔΙΑΣΥΛΛΟΓΙΚΟΙ Αγώνες κωπηλασίας που διοργάνωνει στο Ολυμπιακό Κωπηλατοδρόμιο του Σχινιά, στον Μαραθώνα, με συμμετοχή περίπου 250 αθλητών και αθλητριών ηλικίας 10-18 ετών στην πλειονότητά τους, ο Όμιλος Ερετών, ο αρχαιότερος (1885) σε δράση αθλητικός σύλλογος της χώρας, είναι αφιερωμένοι σε έναν πρωτοπόρο του ελληνικού αθλητισμού και όχι μόνο της κωπηλασίας Παύλο Δαμαλά. Βέβαια έχουν περάσει από τότε σχεδόν 130 χρόνια αλλά η Ιστορία επεκτείνεται πολύ πέραν της συμβατικής αναμνησιολογίας ως «μάθηση», όπως έγραψε ο Ευριπίδης. Στη συγκεκριμένη περίπτωση ο Παύλος Δαμαλάς, ως πρώτος πρόεδρος του Ομίλου Ερετών και δήμαρχος Πειραιά, δίνει το μέτρο της αξιοσύνης όσον αφορά τη θεμελίωση του ελληνικού σωματειακού αθλητισμού.

***

Η ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ του ελληνικού αθλητισμού μέσω των «Ολυμπίων» του μεγάλου οραματιστή και ευεργέτη Ευαγγέλη Ζάππα ήταν σε πλήρη κυοφορία καθώς το 1875 είχε διεξαχθεί η Γ' Ζάππεια Ολυμπιάδα και ηχούσε το προανάκρουσμα της Δ' (1889). Κατά συνέπεια, ήταν νομοτελειακή εξέλιξη, κάτι πιο σημαντικό από την αθλητική παρουσία διαρκείας όπως είναι το σωματείο/σύλλογος. Ετυμολογικά και οι δύο λέξεις υποδηλώνουν τη συντροφικότητα συνήθως, βάσει καταστατικού, ομάδας ατόμων για την επίτευξη συγκεκριμένου σκοπού-στόχου. Ο Δαμαλάς και οι συν αυτώ (52 οι συνιδρυτές του Ομίλου Ερετών, αριθμός κάθε άλλο παρά ευκαταφρόνητος για την εποχή) είχαν γνωρίσει τη Γ' Ζάππεια Ολυμπιάδα και με επισπεύδοντα παράγοντα τον πολλαπλασιασμό των αθλητικών συλλόγων στη Δύση χάραζαν το δικό τους όραμα.

***

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΣ φίλαθλος και διοικητικός παράγοντας, ο Θάνος Κουτσικόπουλος στο πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του για τα 100 χρόνια του Ομίλου Ερετών γράφει χαρακτηριστικά:

«Η σκέψις του Παύλου Δαμαλά και των συνιδρυτών του Ομίλου και πρώτου συστηματικά αθλητικού σωματείου θα χρειάστηκε μακρές συζητήσεις, ενέργειες και προβληματισμούς μέχρις ότου πραγματοποιηθεί το τολμηρό εγχείρημα. Γι' αυτό μπορούμε να πούμε ότι η απόφασις οριστικοποιήθηκε το 1884. Το αρχικό όνομα του συλλόγου ήταν Ομιλος Ερετών Φαλήρου για να μεταφερθεί στη συνέχεια στον Πειραιά (Ζέα - Πασαλιμάνι) και να ανεγερθεί το 1891 το ιστορικό κτίριό του σε σχέδια του γνωστού αρχιτέκτονα της εποχής Μαρτάκη».

Εντύπωση προκαλεί το γεγονός το ότι ο άξονας του σωματείου αποτελείτο από νέους και έγκριτους Πειραιώτες αλλά συμμετείχαν και αρκετοί Αθηναίοι. Πολλά ιδρυτικά μέλη εξελίχθηκαν και ανέβηκαν τα σκαλιά της κοινωνικής αναγνώρισης (π.χ., Πρόεδρος της Δημοκρατίας Αλ. Ζαΐμης , αρχιστράτηγος στο μέτωπο της Μικράς Ασίας Γ. Χατζηανέστης, δήμαρχοι Πειραιώς κ.ά.).

***

Ο ΔΑΜΑΛΑΣ έπαιξε σημαίνοντα ρόλο στα της διεξαγωγής των Ολυμπιακών του 1896 στον ναυταθλητικό τομέα. Βέβαια αισθάνθηκε πικρία γιατί η κακοκαιρία ματαίωσε τη διεξαγωγή στον Φαληρικό Όρμο της κωπηλασίας. Ιθύνων νους και της διεξαγωγής των κολυμβητικών αγώνων στα νερά της πειραϊκής Ζέας. Ο ρόλος του συνεχίστηκε και στους εν Αθήναις Β' Ολυμπιακούς Αγώνες του 1906. Το κοινωνικό και φίλαθλο πνεύμα των ιδρυτών του Ομίλου Ερετών εκφράζεται και με πρωτοποριακές πράξεις (πρωτιές τις χαρακτηρίζει ο Θάνος Κουτσικόπουλος), δηλαδή τη διοργάνωση των Α' Σωματειακών Αγώνων, με τη μέγιστη πάντοτε συνδρομή του Πολεμικού Ναυτικού, τη δημιουργία συγχρόνων νεωσοίκων (χώρος παραμονής των λέμβων), την τέλεση διεθνών αγώνων με τη συμμετοχή αγωνιστικών λέμβων με πληρώματα δύο γαλλικών πολεμικών σκαφών και ενός ρωσικού, ναυλωχούντων στον Πειραιά, καθώς και τους πρώτους διασυλλογικούς αγώνες με χρησιμοποίηση «φαλαινίδων» (τετράκωπα σκάφη), με μονόκωπα και δίκωπα μονόξυλα, αλλά και εμπορικές λέμβους, με πλήρωμα βαρκάρηδες του λιμανιού κτλ. Τα σκάφη ανήκαν, εκτός από τον ηγέτη Όμιλο Ερετών, στον ιστορικό Πανελλήνιο ΓΣ, καθώς και στον υιοθετηθέντα από τον ΟΕ Ναυτικό Όμιλο Ερμούπολης Σύρου.

***

ΞΕΧΩΡΙΣΤΗ ιστορική και κοινωνική σημασία έχει η ίδρυση του πρώτου αθλητικού τμήματος γυναικών στα ελληνικά χρονικά. Φυσικά ήταν πρόκληση για τους συντηρητικούς της εποχής και μάλιστα σε ένα «βαρύ» κλίμα όπως είναι η κωπηλασία. Ο Θάνος Κουτσικόπουλος (ζει στην Αγγλία σε βαθύτατο γήρας) αναφέρει ότι για να καμφθούν οι αντιδράσεις, συχνά οργισμένες και χλευαστικές, ο Κανονισμός προέβλεπε την προπόνηση όχι μόνο σε διαφορετικές ημέρες και ώρες αλλά προνοούσε και την αποφυγή συνάντησης ακόμη και στην είσοδο του Ομίλου...

***

ΟΙ ΕΡΕΤΕΣ του Πειραιά σε διαδρομή τριών αιώνων (19ος, 20ός και 21ος) συνεχίζουν να κρατούν ψηλά το λάβαρο του ερασιτεχνικού αθλητισμού και ο όμιλός τους περνά κατά καιρούς από συμπληγάδες πέτρες καθώς πολλοί ορέγονται το ιστορικό κτίριο του Μαρτάκη και του Δαμαλά και τόσων άλλων αυθεντικών φιλάθλων με κίνητρα εμπορικά και τουριστικά ακόμη και σήμερα. Αλλά οι ρίζες είναι βαθιές και η Ιστορία θωρακίζει τους φύλακες.

pnlinardos@yahoo.gr

Πηγή: www.tovima.gr